Stres pojawia się, gdy czujemy, że nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z presją i to ciśnienie występuje w wielu kształtach i formach i wyzwala reakcje fizjologiczne.
Czynniki stresujące, takie jak hałas, choroba, niepokój przed egzaminem, praca pobudzają organizm do działania. Mózg i nadnercza wspólnie podpowiadają organizmowi najlepsze rozwiązania. Informacja jest przenoszona drogą nerwową i hormonalną do wielu tkanek i narządów. Impulsy nerwowe docierające z mózgu stymulują rdzeń nadnerczy do wydzielania katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny), które fizjologicznie przygotowują organizm do akcji. Krążące we krwi katecholaminy oddziałują na tkanki docelowe, unerwiane przez neurony współczulne. Podwzgórze wydziela hormon uwalniający kortykotropinę, który pobudza przedni płat przysadki do wydzielania ACTH (adrenokortykotropina). Zwiększony poziom ACTH wzmaga wydzielanie kortyzolu. Dochodzi do mobilizacji ustrojowych rezerw energetycznych i tym samym zostaje zaspokojone zapotrzebowanie metaboliczne komórek.
Niekiedy stres jest krótkotrwały – reagujemy na zaistniałą sytuację i szybko rozwiązujemy problem. Inne sytuacje stresowe mogą trwać znacznie dłużej, tygodniami a nawet latami; są to przewlekłe choroby, rozwód, problemy finansowe czy ciągłe napięcia zawodowe. Do niespecyficznych objawów stresu należy stan ogólnego niepokoju i napięcia.
Przedłużający się stres przynosi szkodliwe następstwa z uwagi przede wszystkim na długo utrzymujący się podwyższony poziom kortyzolu. Chociaż pomaga on w zwalczaniu stanów zapalnych, to jednak obniża odporność ustrojową. Powoduje też zwiększenie ciśnienia krwi, co prowadzić może do schorzeń serca. Wzrasta też poziom lipidów we krwi, co stwarza ryzyko miażdżycy.
Wśród chorób związanych z nadmiernym poziomem hormonów nadnercza należy wymienić wrzody, nadciśnienie, miażdżycę i reumatyczne zapalenie stawów.
Chroniczny stres powoduje uszkodzenia mózgu. Istnieją znaczne różnice osobnicze w zakresie odporności na sytuacje stresowe. Sytuacja, która powoduje u jednej osoby wzrost poziomu hormonu nadnercza do niebezpiecznego poziomu, może być przez kogoś innego rozwiązana szybciej i bez podobnych objawów towarzyszących.
Istnieją, co najmniej trzy różne rodzaje stresu:
– rutynowy stres związany z presją w pracy, rodzinie i innych codziennych obowiązkach
– stres spowodowany przez nagłe negatywne zmiany, takie jak utrata pracy, rozwód, lub choroby
– stres pourazowy, pojawia się, gdy jesteś w niebezpieczeństwie, przeżyłeś poważny wypadek.
Gdy pojawia się przewlekły stres, ciało pozostaje czujne nawet, jeśli nie ma zagrożenia. Z biegiem czasu pojawia się ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, w tym:
– wysokie ciśnienie krwi
– choroba serca
– cukrzyca
– otyłość
– depresja i lęk
– choroby skóry, takie jak trądzik lub wyprysk
– problemy menstruacyjne.
Stres może powodować wiele różnych objawów fizycznych i emocjonalnych. Zdarza się, że występujące objawy przypisujemy innym chorobą a w rzeczywistości powoduje je stres. Oto niektóre oznaki, że stres może mieć wpływ na Twój organizm:
– biegunka lub zaparcia
– zapominanie
– bóle głowy
– brak energii
– problemy seksualne
– sztywność szczęki lub szyi
– zmęczenie
– trudności z zasypianiem lub snem
– rozstrój żołądka
– spożywanie alkoholu lub narkotyków
– utrata lub zwiększenie masy ciała.
Różni ludzie mogą odczuwać stres na różne sposoby. Niektórzy ludzie doświadczają objawów trawiennych. Inni mogą mieć bóle głowy, bezsenność, obniżenie nastroju, złość i rozdrażnienie. Niektórzy ludzie radzą sobie ze stresem skuteczniej niż inni. Ważne jest, aby znać swoje ograniczenia, jeśli chodzi o stres, dzięki czemu można uniknąć poważniejszych skutków zdrowotnych.
Jedną ze strategii zmierzających do zwalczania psychologicznych i fizjologicznych następstw stresu są techniki relaksacyjne. Do najpopularniejszych należą wschodnie techniki relaksacyjne, medytacja, techniki wizualne, rozluźnienie mięśni, czy autohipnoza. Systematyczne ćwiczenia mogą doprowadzić do zmniejszenia pobudliwości układu współczulnego i wrażliwości na noradrenalinę. Efektem terapii jest obniżenie ciśnienia krwi u pacjentów cierpiących na nadciśnienie, zmniejszenie częstości występowania i nasilenia bólów migrenowych oraz osłabienie bólu w przewlekłych stanach chorobowych.
Ważne jest, aby umieć rozpoznawać stres i zarządzać nim.
Istnieje wiele zdrowych sposobów zarządzania stresem. Wypróbuj kilka poniższych:
– przyjmij, że na wiele rzeczy i sytuacji nie masz wpływu i nie warto się denerwować, np. stanie w korkach w godzinach szczytu. Wtedy można poszukać sposobów na relaks w tym czasie (np. słuchanie muzyki).
– unikaj sytuacji stresowych. Jeśli możesz odsuń się od źródła stresu.
– rozpocznij aktywność fizyczną, na co dzień, jest to najłatwiejszy i najlepszy sposób radzenia sobie ze stresem. Kiedy ćwiczysz Twoje mózg uwalnia substancje chemiczne, które sprawiają, że czujesz się dobrze. Może to również pomóc uwolnić energię i rozładować napięcie.
– zmień swoje spojrzenie na sytuacje stresowe. Postaraj się rozwinąć bardziej pozytywną postawę wobec wyzwań. Można to zrobić poprzez zastąpienie negatywnych myśli bardziej pozytywnymi.
– kiedy pojawia się stres zrób coś, co lubisz robić, coś co przyniesie Ci radość i pomoże przetrwać stresową sytuację. To może okazać się naprawdę proste, np. przeczytaj dobrą książkę, posłuchaj muzyki, obejrzyj ulubiony film lub zjedz obiad z przyjacielem.
– poznaj nowe sposoby na relaks. Praktykowanie technik relaksacyjnych to świetny sposób, aby pozbyć się codziennego stresu. Techniki relaksacyjne pomagają spowolnić bicie Twojego serca i obniżyć ciśnienie krwi. Istnieje wiele rodzajów technik od głębokiego oddychania i medytacji do jogi i tai chi.
– połączyć się z bliskimi. Spędzanie czasu z rodziną i przyjaciółmi może pomóc Ci poczuć się lepiej i zapomnieć o stresie.
– wysypiaj się. Dobry sen (około 7-9 godzin) może pomóc jaśniej myśleć i mieć więcej energii.
– zdrowe odżywianie pomoże napędzić twoje ciało i umysł do działania. Wprowadź do swojej diety warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste o niskiej zawartości tłuszczu, chudy nabiał.
-naucz się mówić nie.
