Anatomia wątroby
Wątroba jest ważnym organem znajdujący się w górnej, prawej stronie jamy brzusznej. Wątroba jest bardzo ważnym organem i przetwarza składniki odżywcze organizmu, produkuje żółć, aby pomóc w trawieniu tłuszczów, syntetyzuje wiele ważnych białek, reguluje krzepliwość krwi.
Co to jest wirusowe zapalenie wątroby?
Hepatitis to ogólny termin, który odnosi się do stanu zapalnego wątroby w wyniku uszkodzenia komórek wątroby i ich zniszczenia. Zapalenie zazwyczaj powoduje obrzęk, tkliwość a czasami trwałe uszkodzenie wątroby. Zapalenie wątroby może (w ciężkich przypadkach) kolidować z normalnymi procesami zachodzącymi w wątrobie, pozwalając na gromadzenie się toksyn.
Rodzaje zapalenia wątroby
Podrażnienie wątroby, które sprawia, że pojawia się stan zapalny nazywane jest zapaleniem wątroby. Niektóre typy chorób, które powodują przewlekłe zapalenie wątroby przychodzą i odchodzą, jak w przypadku grypy, a niektóre są zabójcze. Generalnie wirusowe zapalenie wątroby jest podzielone na dwie grupy, ostre lub przewlekłe. Ponadto rodzaj zapalenia wątroby jest nazwany wirusem, który je wywołuje.
- Ostre zapalenie wątroby – trwa krócej niż sześć miesięcy; ostre zapalenie wątroby powoduje zakażenie i początkowo może być łagodne lub ostre.
- Przewlekłe zapalenie wątroby – utrzymuje się przez okres dłuższy niż sześć miesięcy; może prowadzić do powstawania blizn, zwanych zwłóknieniami. Jeżeli powstaje wiele blizn może wystąpić marskość wątroby, co może doprowadzić do niewydolności wątroby.
Hepatitis – jest zwykle przenoszone przez krew, stosunki seksualne, zakażoną żywność i wodę.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A – jest chorobą brudu i pojawia się wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno-higieniczne. Małe dzieci podczas choroby nie mają żółtaczki, ale stanowią główne źródło infekcji dla dorosłych, u których występują typowe objawy: nudności, wymioty, ciemne zabarwienie moczu i żółtaczka skóry i oczu. Źródłem zakażenia jest człowiek wydalający wirusa z kałem. Niebezpieczne są osoby zakażone we wczesnym, bezobjawowym okresie choroby, kiedy same nie zdają sobie z tego sprawy. Drogi zakażenia to droga pokarmowa poprzez zakażone przez kał chorego środki spożywcze i woda oraz rzadziej kontakt bezpośredni. Skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed zachorowaniem na WZW typu A jest szczepienie ochronne.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B – transmisja wirusa zapalenia wątroby typu B następuje poprzez przerwanie ciągłości tkanki łącznej, przede wszystkim podczas zabiegów medycznych, jak również niemedycznych, np. robienie tatuaży. Niemowlęta mogą również zostać zarażone chorobą, jeśli rodzą je matki posiadające wirusa.
Wirusowe zapalenia wątroby typu C – zapalenia wątroby typu C jest wiodącym wskazaniem do przeszczepu wątroby. Przekazywanie wirusa zapalenia wątroby typu C występuje przede wszystkim w kontakcie z zakażoną krwią, ale może również wystąpić przez kontakt seksualny lub z matki na dziecko.
Wirusowe zapalenie wątroby typu D – ta forma zapalenia wątroby może nastąpić tylko w obecności zapalenia wątroby typu B.
Wirusowe zapalenie wątroby typu E – ta forma zapalenia wątroby jest podobna, ale rzadziej występująca niż zapalenia wątroby typu A i transmisja odbywa się przez zanieczyszczenia kałowo-ustne. Wirusowe zapalenie wątroby typu E jest najbardziej powszechne w krajach słabo rozwiniętych.
Wirusowe zapalenie wątroby typu G – jest to najnowsza odmiana zapalenia wątroby i nadal trwają nad nim badania. Wirus ten ma zbliżoną budowę do wirusa zapalenia wątroby typu C. Badania wykazują, że wirus ten może także być groźny i wywoływać marskość i raka wątroby.
Co powoduje zapalenie wątroby?
Wirusowe zapalenie wątroby może być spowodowane przez wiele czynników m.in.: alkohol, leki, środki chemiczne i infekcje wirusowe. Dla większości wirusów zapalenie może wynikać z bakterii, grzybów i organizmów pasożytniczych.
Czynniki ryzyka
Na zapalenie wątroby może mieć wpływ kilka czynników. Poniżej przedstawiono listę możliwych czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju każdego rodzaju zapalenia wątroby.
Osoby najbardziej narażone na zapalenie wątroby to:
– dzieci w żłobkach
– dzieci mieszkające w społecznościach o wysokim wskaźniku choroby
– narkomani (przy dożylnym zażywaniu narkotyków)
– mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami
– osoby z zaburzeniami krzepnięcia krwi
– osoby żyjące w bliskim kontakcie z zakażoną osobą
– osoby z przewlekłą chorobą wątroby
– osoby z terenów z brakiem dostępu do świeżej wody pitnej
– osoby pływające w zanieczyszczonych jeziorach i basenach
Osoby narażone na zapalenie wątroby typu B to:
– dzieci urodzone przez matki, które mają zapalenie wątroby typu B
– pracownicy służby zdrowia
– pacjenci poddawani hemodializie
– noworodki matek zakażonych
– narkomani
– międzynarodowi podróżni
– mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami
– osoby z rozpoznaniem zaburzenia krzepnięcia krwi, takich jak hemofilia
– osoby, które wykonują pracę, która polega na kontakcie z ludzką krwią
– osoby mające kontakty seksualne z osobą zakażoną
– osoby, które wymagają dializy z powodu niewydolności nerek
– osoby, które mają wielu partnerów seksualnych
Osoby narażone na zapalenia wątroby typu C to:
– dzieci matek zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C
– osoby zażywające narkotyki dożylnie
– osoby, u których zdiagnozowano zaburzenia krzepnięcia krwi, takich jak hemofilia
– osoby, które mają heteroseksualne lub homoseksualne bez zabezpieczenia kontakty seksualne
– osoby, które wymagają dializy z powodu niewydolności nerek
Objawy zapalenia wątroby
Objawy zapalenia wątroby różnią się w zależności od przyczyny choroby i od stopnia uszkodzenia wątroby. Niektórzy ludzie, którzy żyją z infekcją wirusową wątroby mogą nie mieć żadnych objawów infekcji a dla innych ludzi, oznaki i objawy mogą wystąpić i być oczywiste. Niektóre z najczęstszych objawów wirusowego zapalenia wątroby to:
– ból brzucha
– biegunka
– zmęczenie
– ból głowy
– żółcenie skóry i oczu
– utrata apetytu
– niska gorączka
– nudności
– wymioty
Objawy zapalenia wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A powodowane przez zakażenie wirusem (HAV) ma średni okres inkubacji w przybliżeniu 28 dni, ale objawy mogą się pojawić w okresie od 15 do 50 dni. Objawy HAV są podobne do objawów grypy. Mogą one obejmować:
– nudności i wymioty
– gorączka
– ból głowy
– utrata apetytu
– wstręt do tłustych potraw
– ból żołądka i / lub biegunka
– zmęczenie
– senność
Objawy zapalenia wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B ma szereg objawów, które zwykle pojawiają się po 12 tygodniach od zakażenia i mogą wahać się od łagodnych do ciężkich. Okres inkubacji od czasu ekspozycji do wystąpienia objawów to od 6 tygodni do 6 miesięcy. WZW typu B może być łagodny, bez objawów, albo może spowodować chroniczne zapalenie wątroby, a w niektórych przypadkach może prowadzić do pełni rozwiniętej niewydolności wątroby i śmierci. Charakterystyczne objawy to:
– ból brzucha, zwłaszcza w okolicach wątroby
– ciemny mocz
– ból stawów
– utrata apetytu
– nudności i wymioty
– osłabienie i zmęczenie
– zżółcenie skóry (żółtaczka)
– żółte białka oczu (żółtaczka)
Objawy zapalenia wątroby typu C
WZW typu C zazwyczaj nie prezentuje objawów lub objawy są łagodne i stopniowe. W rzeczywistości, to jest typowe dla ludzi, którzy mają zapalenie wątroby typu C przez 15 lat lub dłużej, zanim zostało ono zdiagnozowane. Okres inkubacji liczony od chwili ekspozycji do pojawienia się pierwszych symptomów zakażenia waha się od 2 do 26 tygodni, średnio 8 tygodni. Jeśli objawy rozwijają się, to mogą one obejmować:
– ból brzucha
– ciemny mocz
– zmęczenie
– swędzenie skóry
– żółtaczka
– ból stawów
– ból mięśni
Objawy zapalenia wątroby typu D
Zapalenie wątroby typu D może spowodować objawy jak w przypadku zapalenia wątroby typu B tylko bardziej dotkliwe. Okres inkubacji wynosi od 2 do 8 tygodni. Jednakże, gdy wirusy HBV i HDV infekują jednocześnie to okres inkubacji jest podobny jak w przypadku zapalenia wątroby typu B, który znajduje się od 45 do 160 dni.
Objawy zapalenia wątroby typu E
Objawy zwykle pojawiają się w czasie od 2 do 9 tygodni po zakażeniu. Objawy zapalenia wątroby typu E obejmują:
– ból brzucha (w prawej górnej części)
– stolec w kolorze gliny
– brązowy mocz
– zmęczenie
– gorączka
– swędzenie
– żółtaczka
– nudności
– wymioty
Objawy zapalenia wątroby typu G
Wirusowe zapalenie wątroby typu G wydaje się żyć we krwi, nie powodując choroby. Nadal nie ma wyraźnego związku między wirusem zapalenia wątroby typu G i chorobą wątroby a informacje na temat objawów wywołanych przez zakażenie tym wirusem są bardzo ograniczone.
Kiedy szukać pomocy
Natychmiast należy skontaktować się z lekarzem, jeśli zostało zdiagnozowano zapalenie wątroby; pojawia się wtedy ciężkie odwodnienie (spowodowane przez wymioty i niemożność przyjmowania płynów), jak również inne objawy szybko rozwijającej się niewydolności wątroby, do których należą:
– krwawienie z nosa
– krwawienie z ust
– krwawienie z odbytu (w tym krew w stolcu)
– krwawienie podskórne
– ekstremalna senność
– ekstremalna drażliwość
– upośledzona zdolność do jasnego myślenia
– utrata przytomności
– obrzęk twarzy, dłoni, stóp, kostek, nóg, ramion lub brzucha
Im szybciej osoba z powyższymi objawami skontaktuje się z lekarzem, tym szybciej można rozpocząć leczenie. Ważne jest, aby zdiagnozować i leczyć objawy zapalenia wątroby, gdy po raz pierwszy się one pojawią; nie należy ich lekceważyć. Pomoże to zapobiec pogarszaniu objawów i dalszych komplikacji, a nawet niewydolności wątroby a nawet śmierci.
Diagnoza
Twój lekarz rodzinny może zlecić badanie krwi w celu wykrycia wirusa zapalenia wątroby. Jeśli wynik badania jest pozytywny, wtedy do dalszej oceny zdrowia i zaawansowania choroby wymagany jest lekarz specjalista. Następujący specjaliści mogą być zaangażowani w diagnostykę i leczenie zapalenia wątroby:
– Gastroenterolog
– Chirurg przewodu pokarmowego
– Lekarz ogólny
– Chirurg
– Geriatra
– Ginekolog
– Hematolog
– Immunolog
– Specjalista chorób zakaźny
– Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej
Badania medyczne
Badania przeciwciał – lekarze badają krew na obecność przeciwciał IgM i IgG, które są specyficzne dla wirusa zapalenia wątroby typu A lub wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Podobnie, lekarze badają inne przeciwciała w celu potwierdzenia lub wykluczenia możliwości zapalenia wątroby typu C.
Badanie PCR dla HBV i HCV – namnożenie materiału genetycznego wirusa umożliwia wykrycie małej ilości cząsteczek wirusa we krwi.
Próby wątrobowe – zwykle wątroba utrzymuje ścisłą kontrolę nad jej enzymami, ale gdy wątroba jest uszkodzona, enzymy te mogą uciekać do krwi. Testy mogą określić, czy te enzymy są we krwi i stwierdzić, w jakiej ilości są obecne. Próby wątrobowe to badanie z krwi, które ma ocenić pracę wątroby. Próby wątrobowe są podstawowym badaniem, którego wyniki oceniają stan wątroby. Lekarze najczęściej stosują trzy enzymy w celu oceny pracy wątroby: aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST) i transaminaza gamma-glutamylotransferazy (GGT).
Inne zaawansowane badania – technologia obrazowania w badaniach takich jak USG, tomografia komputerowa(CT), rezonans magnetyczny (MRI) lub biopsja wątroby pozwala uzupełnić w razie potrzeby inne badania.
Leczenie
Bywa, że niektóre zapalenie wątroby mija szybko, a inne będzie trwać przez całe życie. Można zapobiec niektórym formom wirusowego zapalenia wątroby przez podanie szczepionki. Najczęstszą formą leczenia wirusowego zapalenia wątroby są leki. Brak terapii w przypadku ostrego zakażenia może zmienić jego bieg, a zatem zapobieganie jest najbardziej skutecznym sposobem przeciwko chorobie. Głównymi celami leczenia zapalenia wątroby jest jej stabilizacja i zapobieganie dalszemu rozwojowi i ewentualnej marskości wątroby lub schyłkowej niewydolności wątroby, która może prowadzić do śmierci.
Leczenie zapalenia wątroby typu A (HAV)
Nie ma specyficznego leczenia HAV i większość ludzi zwalcza wirusy w sposób naturalny. Lekarze sugerują, aby osoby, u których zdiagnozowano HAV unikały alkoholu i tłustych potraw, dużo odpoczywały i jadły pożywne posiłki. Higiena osobista jest również konieczna dla tych, którzy są z rozpoznaniem HAV, aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby na inne osoby. Profilaktycznie można zastosować szczepienia ochronne.
Leczenie zapalenia wątroby typu B (HBV)
Dla większości osób, u których zdiagnozowano aktywnego wirusa HBV, objawy nie są ciężkie i nie wymagają leczenia. Leczenie obejmuje uważną obserwację i monitorowanie postępu choroby, jak system odpornościowy walczy z wirusem i jak może doprowadzić do naturalnej odporności. Leki przeciwwirusowe mogą być podane w formie pigułki lub iniekcji dla osób z objawami przewlekłej choroby, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu wątroby. Leczenie trwa zwykle leki 6 miesięcy.
Leczenie zapalenia wątroby typu C (HCV)
Leczenie zapalenia wątroby typu C poprawiło się w ostatnich latach, łączy się leki przeciwwirusowe interferonu i rybawiryny. Leki przeciwwirusowe mogą powodować znaczne skutki uboczne, które mogą być nie do przyjęcia dla niektórych osób, leczenie może być kosztowne. Lekarze również wymagają regularnych badań kontrolnych w celu monitorowania postępów leczenia. Nawet, jeśli leczenie HCV jest skuteczne i zakażenie zostanie usunięte, to odporność na wirusa zapalenia wątroby typu C nie występuje.
Wirusa zapalenia wątroby typu D (HDV)
Dla osób z rozpoznaniem ciężkiej choroby wątroby spowodowane zapaleniem wątroby typu D jest wskazany przeszczep wątroby, jako jedyna skuteczna metoda wyleczenia. Nie ma leków, które są zatwierdzone do leczenia przewlekłego zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu D. Jednak niektóre leki stosowane w leczeniu zapalenia wątroby typu B mogą być skuteczne przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu D, w tym interferon alfa i pegylowany interferon alfa.
Leczenie zapalenia wątroby typu E (HEV)
Infekcje HEV są zazwyczaj samo-ograniczone, hospitalizacja na ogół nie jest wymagana. Podczas ostrej infekcji, lekarze zalecają zbilansowaną dietę i odpoczynek w łóżku.
Leczenie zapalenia wątroby typu G (HGV)
Nie ma jeszcze zalecanego leczenie HGV.
Uodpornienie
Szczepionki przeciwko WZW stały się częścią rutynowego programu szczepień w dzieciństwie.
Również dorośli powinni rozważyć szczepienia w sytuacji, kiedy:
– podróżni, którzy zamierzają odwiedzić lub mieszkają na obszarach wysokiego ryzyka, w tym w krajach Europy Południowej i łaciny i wielu częściach Afryki oraz Azji
– mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami
– osoby zażywające narkotyki
– osoby pracujące w instytucjach i ośrodkach opieki zdrowotnej
– osoby pracujące z żywnością
– osoby z przewlekłą chorobą wątroby lub z zaburzeniami krzepnięcia krwi
Porady dotyczące zapobiegania
– pij wodę tylko z zatwierdzonych źródeł
– poinformować lekarza czy ktoś w twojej rodzinie ma wirusowe zapalenie wątroby typu A
– mycie rąk przed każdym posiłkiem i przed przygotowywaniem posiłków
– mycie rąk po skorzystaniu z toalety
– unikanie pokarmów z niepewnych źródeł
– naucz dzieci, aby myły ręce.
